Những ngày cuối năm khi gió heo may và sương mù bắt đầu bao phủ miền Bắc cũng là khi hoa cải nở rộ. Hoa cải vàng là thứ hoa chỉ nở đúng dịp đầu mùa đông, khi đất trời se se lạnh, xao xác dưới nắng hươm vàng. Hoa chỉ nở rộ trong vòng 20 ngày để chờ lấy hạt giống cho vụ sau.Không chỉ có màu vàng rực của cải ngồng, lác đác đâu đó là màu vàng dịu của những bông cải cúc hoa nhỏ xinh xinh. Mùa hoa cải đến cũng là lúc những bản làng dân tộc vùng cao nô nức đón mùa lúa mới.
Mùa này, người Tày, người Mông Sapa lên núi phát rẫy tra lúa. Lúa chín, gặt về, người ta đốt nương để vãi hạt cải lấy rau ăn. Năm nào cũng thế, chẳng cần phân tro, tưới tắm gì, chỉ cần đốt một lượt, lấy vị mặn của tro làm phân luôn thể để trồng cải.
Giống cải bẹ từ bao năm nay cứ thế mà ngọt mà vươn lên xanh tốt nơi triền núi cao này. Người Tày, người Mông trồng cải chẳng có hàng lối gì, hạt giống đựng trong ống bầu trên gác bếp từ mùa trước mang ra ngâm nước lạnh độ nửa tiếng rồi mang ra vãi đều trên triền núi.
Mặt khác, rau cải Mèo của Sa Pa còn là một loại thực phẩm rất ngon nữa. Rau được người dân địa phương nấu bằng nhiều cách: xào, nấu, luộc hoặc dùng để ăn lẩu. Thông thường, chế biến một cách đơn giản nhất, chỉ cần thái nhỏ, đập gừng đổ nước vào đun sôi là có một bát canh mát, rất hợp cho thực khách uống rượu. Kỳ công hơn, rau có thể nấu cùng với thịt gà băm rối, không quên bỏ gia vị gừng, nêm vừa mắm, muối, người thưởng thức sẽ cảm nhận được một hương vị thật độc đáo. Chất ngọt của thịt gà quện với cái ngọt mát, ngăm ngăm đắng của rau cải làm cho người ăn cảm thấy không bị ngán.
Rau cải Mèo còn hấp dẫn nếu được xào với thịt bò, đặc biệt là thịt hun khói. Những sợi rau giòn, dai hơi nhặng đắng kết hợp với món thịt hun có vị đậm đà rất riêng tạo nên nét đặc sắc cho ẩm thực vùng cao. Nhiều người còn dùng cải Mèo trong danh sách các loại rau để ăn lẩu. Để dễ ăn, dùng những cây nhỏ, mới nhú được vài lá non, nhúng qua nồi lẩu nóng nghi ngút, người thưởng thức sẽ cảm nhận được vị ngọt mát, tươi mởn của rau. Nên nhớ, dù nấu món gì thì người nội trợ vặn rau thành từng đoạn chứ không thái, như thế mới giữ được vị đậm đà của rau.
Gặp đất tốt, gặp những cơn mưa nhẹ đầu mùa thu, cải bật mầm mọc san sát nhau trên nương. Mỗi năm có một mùa cải nương ngọt lành như thế. Chỉ độ một tháng, cải xanh tràn khắp triền núi.
Đỉnh núi, triền nương, hốc đá, mỏm đất nhờ cải mà mặc một chiếc áo mới xanh tươi một màu. Nhìn mát mắt.Giống rau ưa đất núi mọc cao ngang ngực người, từng bẹ rau xanh, mép lá quăn tít tựa mào gà, thân căng mọng nước. Khi ấy, cải thu hoạch, cải theo người Tày, người Mông về bản làm rau ăn hàng ngày.
Mấy cô sơn nữ Tày đeo gùi lúi húi nhổ cải, bên kia đồi, mấy cô gái Mông cũng xoải cánh tay trong bộ váy áo sặc sỡ hái rau cải, cho vào gùi đeo nặng sau lưng. Một khung cảnh thật bình yên nơi rẻo cao giữa mùa cải nương.
